تمریناتى که تا اینجا گفته شد، باعث تغییرات محسوسى در تقویت و بهبود صدا مى شود، با این شرط که با حوصله انجام داده شود و از عجله کردن در آن خوددارى گردد و تصور نشود که خواندن بستگى به این تمرینات خسته کننده ندارد. مطمئن باشید که اگر این دستورالعمل ها بدون شتاب زدگى انجام شود، اثرات ژرفى در صدا خواهد داشت اما اگر بدون دقت انجام شوند، باعث ضایعات جبران ناپذیرى خواهد شد. به عنوان مثال در تمریناتى که در قسمت قوى شدن حنجره ذکر شد، اگر شخصى بدون گرم کردن حنجره ، زیر آواز بزند و شش دانگ صدا را بیرون دهد، امکان پاره شدن تارهاى صوتى و یا ایجاد رگه هاى غیر قابل بهبود در صدا، وجود دارد. پس توصیه اول ، عجله نکردن و دقت به خرج دادن در تمارین مى باشد. توصیه دیگر این است که بین تمرین ها نباید وقفه اى ایجاد شود و باید به طور مداوم صورت گیرد تا حنجره پختگى خود را آسان تر تحصیل کند و به طور کلى اگر کسى خواننده هم بشود، نباید تمرین را قطع کند و هر روز باید زمزمه اى داشته باشد تا حنجره ، انعطاف خود را از دست ندهد. درست مانند لولاى درب ، اگر مدتى درب باز و بسته نشود باعث سفت شدن لولاها مى شود. به خاطر داشته باشید که بهترین چیز براى حنجره ، خواندن و جلوگیرى از تنبلى و سستى آن است . البته از استراحت دادن آن هم نباید غافل ماند و باید از ((تاختن به حنجره )) پرهیز کرد. حتى در مجلس نیز هرگاه حس کردید که حنجره شما خسته شده است مى توانید بدون آنکه سایرین متوجه شوند به آن استراحت بدهید. به این ترتیب که فک پائین را شُل کرده و با زبان کوچک راه حلق را مسدود نمائید، گوئى مى خواهید خمیازه بکشید به طورى که صداى آن در گوشها حس مى شود. این کار باعث استراحت لحظه اى حنجره تا مدت کوتاهى مى گردد. بهترین استراحت براى حنجره قبل یا بعد از مجلس ، ((خواب )) است . چنان چه وقتى یکى از قاریان مصرى که براى اجراى برنامه به ایران آمده بود، قبل از اجراى قرائت خود، مدتى مى خوابد و این کار را به بقیه قرّاء هم توصیه مى نماید. چون گفتیم که تارهاى صوتى ، بافت عضله اى هستند و احتیاج به استراحت دارند.
تجویز برخى خوراکى ها
همان طورى که بین همگان مشهور است ، بعضى از خوردنى ها هستند که باید از آنها پرهیز شود و برخى باید استفاده گردد تا صداى شخص را تقویت نماید. حنجره را به لولاى در تشبیه کردیم ؛ همان گونه که درب احتیاج به باز و بسته شدن دارد تا سفت نشود، احتیاج به روغن کارى هم دارد. به همان شکل که باید از حنجره کار کشید تا انعطافش از بین نرود، باید با خوردن بعضى خوراکى ها به تحرک بیشتر آن کمک نمود. ناگفته نماند که معرفى این خوراکى ها جنبه تجربى دارد و در افراد گوناگون ، مختلف است . امکان دارد که در بعضى جواب ندهد ولى آنچه که در عرف مداحان، قاریان و گویندگان و… براى تقویت حنجره معمول است ، خوردن غذاهاى کم چربى و آبکى مانند آش ، گوشت آب پز، باقلا پلو، آبگوشت بدون چربى ، نوشیدن شیر گرم قبل و بعد از خواندن و نوشیدن آب ولرم در حین برنامه است . همچنین در مواقع گرفتگى و خستگى صدا، خوردن ژله نشاسته ، زرده تخم مرغ ، تخم مرغ عسلى ، آب شلغم ، و یا غرغره کردن آب نمک به اضافه چند قطره آب لیمو و یا خوردن انجیر خشک که در شیر جوشیده ریخته شده باشد، تاءثیر بسزایى خواهد داشت . همچنین خوردن تخمه هائى که داراى لعاب مى باشند مانند بارهنگ ، به دانه ، تخم شربتى و… قبل از اجراى برنامه بسیار مفید است .
پرهیز
براى اینکه حنجره آسیب نبیند باید از خوردن بعضى از خوراکى ها مانند انواع ترشى ها، سرخ کردنى ، چاى پررنگ ، آب سرد، بستنى و این قبیل مواد غذائى خوددارى نمود. چون خوردن اینها به مرور زمان باعث تحلیل رفتن قواى حنجره و ضعیف شدن صدا مى گردد و شاید به جراءت بتوان گفت که اثر این خوردنى ها در حنجره خواننده مخرّب تر از حنجره فرد معمولى است که خواننده نمى باشد. چون حنجره کار کرده در مقابل بعضى چیزها آسیب پذیرتر از حنجره کارنکرده است .
همچنین خوردن تخمه ، آجیل و حتى استعمال عطریات باعث گرفتن صدا مى گردد و مجدداً لازم است این نکته را خاطر نشان کنیم که پرهیز از خوراکى ها هم مانند تجویز بعضى دیگر خوردنى ها به تفاوت افراد، مختلف مى شود و در همه على السویّه نمى باشد و نیز سینه زدن و گریه شدید کردن نیز باعث گرفتگى حنجره مى شود. همچنین تنفس در فضائى که گرد و خاک دارد و یا محلى که در آن غذا مى پزند و چیزى سرخ مى کنند نیز همان نتیجه را خواهد داد. البته همان طورى که قبلاً نیز اشاره شد، باید توجه داشت که این گونه پرهیزها و تجویزها، فردى است و شخص باید با گذشت زمان و تجربه در خوانندگى ، پى به اثر مثبت یا منفى آنها روى خود ببرد و یک برنامه پرهیز غذائى براى خود داشته باشد. چون ممکن است هیچ یک از خواراکى هائى فوق ، اثرى در وى نداشته باشد.
